دكتر ولايتي ضمن قرائت اشعاری از حكيم ابوالقاسم فردوسي در شاهنامه، به هدف والاي پژوهش در فرهنگ اشاره كرد كه نشان مي دهد موضوع پژوهش موضوعي نيست كه امروز و در جامعه امروزي غرب مطرح شده باشد بلكه اين بحث ريشه در تاريخ و تمدن ايراني اسلامي ما دارد.

مشاور مقام معظم رهبری در امور بین الملل در ادامه سخنان خود با قرائت ابياتي از شاهنامه که حكيم فردوسي از آيه 83 سوره شريفه شعرا برداشت كرده است در تشريح اين آيه اظهارداشت : حكم در اين آيه همان حكمت است و حكمت هم به معناي رسيدن به حق از طريق علم و آگاهي است براي شناخت موجودات و افعال نيك. به عبارتي شناخت موجودات و افعال نيك دو بال حكمت در اسلام است لذا در اسلام به پزشك هم حكيم مي گويند و پزشكي كه حكمت نداند حكيم نيست و يا پزشك درمعناي اسلامي كلمه نيست.

وي معناي امروزي پژوهش را شامل روندي دانست كه پس از شناخت مسئله و مشخص شدن سوال ، پاسخ سوال را با تحقيق پيدا كنيم و در نهايت اين پاسخ را كاربردي كنيم و افزودد: تا اينجا نگاه ما به پژوهش با نگرش غربي ها مشابه است اما در نگرش اسلامي اين كار براي دست يافتن به حق انجام مي شود.

دكتر ولايتي به ذكر يكي از موارد تاريخي پژوهش پرداخت كه نشان مي دهد موضوع پژوهش و كاربرد آن موضوعي ريشه دار در فرهنگ ما است و اظهار داشت: حكيم بوزجاني يكی از بزرگان ما در علم رياضي است كه كتابي با عنوان المنازل في مايحتاج العمال و صناع الي یهندسه را تاليف كرده است .اين كتاب كه حاصل پژوهش اين حكيم در سال 379 است كاربرد هندسه در صنعت و معماري را بيان مي كند . در سال 397 هجري قمري هم بر اساس اين كتاب معماران آن زمان بناي گنبد كاووس را كه به لحاظ تناسب، متناسب ترين بنا در دنيا است را ساختند . اين بنا كه مرتفع ترين بناي آجري دنيا است نتيجه كاربردي پژوهش اين حكيم در هزار سال پيش است .

وي در ادامه براي طرح نمونه ديگري از پژوهش در تاريخ تمدن ايراني و اسلامي به علم نجوم اشاره كرد و گفت: زماني كه نجوم دنيا بر اساس فلكيات بطلميوسي بود، منجمان معتقد بودند كه خورشيد و زهره و عطارد و ماه بر يك محور به دور زمين مي گردند بنابراين بر اين اساس هيچكدام از اين صور نبايد از روي ديگري عبور كند. اما در آن زمان خواجه نصير در شرح شفا به نقل از شيخ الرئيس مي فرمايد كه من زهره را چون خالي بر صورت خورشيد رصد كردم و اين يكي از مواردي بود كه در بين منجمان اسلامي يا پركپرنيكي كه مقدمات نجوم كپرنيكي را فراهم كردند مطرح شد. به عبارتي طرح اين نظريه توسط شيخ الرئيس بنيان فلكيات بطلميوسي را سست كرد.

دكتر ولايتي نظريه دانشمند بزرگ ايراني ابن هيثم بصري كه مبدع نظريه اتاق تاريك است را حركت ديگري برشمرد كه در تكميل كارهاي پژوهشي در تاريخ ايراني اسلامي ما رخ داده و در تشريح فيزيك رويت گفت: در زماني كه يوناني ها معتقد بودند نور از چشم به سطح برخورد مي كند و بازتاب آن به چشم موجب رويت اجسام مي شود، هم شيخ الرئيس و هم اين هيثم اثبات كردند كه نور از جسم به چشم مي رود و با تنظيم اتاق تاريك چگونگي فيزيك رويت را بيان كردند.

اين استاد دانشگاه تلاش حكماي مسلمان در علم پزشكي را هم چشمگير خواند و در اين باره به بيان مثال حكيم ابن نفيس كه كاشف گردش خون ريوي است اكتفا كرد.

دكتر ولايتي در خاتمه و پس از ذكر موارد تاريخي پژوهش در ايران و اسلام ضمن بازگشت به آيه شريفه 83 سوره شعرا در اين باره گفت: اين آيه نشان مي دهد كه حكمت فقط تحقيقي نيست كه به يك نتيجه فيزيكي برسد بلكه هدف نهايي پژوهش در اسلام درك حقيقت است. بنابراين بايد سعي كنيم در حوزه پزشكي به حكمت هم بپردازيم و بدانيم حكمت فقط تحقيق به منظور دستيابي به فوائد مادي نيست بلكه دستيابي به فوائد مادي خود وسيله اي است براي راهيابي به حق.

خبرنگار: اعظم مختاری