دکتر ولایتی در این اثر در پی اثبات اهمیت مقام تاریخی امیرکبیر صدراعظم ناصرالدین شاه به سه چیز است: نوآوری در راه نشر فرهنگ و دانش و صنعت جدید، پاسداری هویت اسلامی و ملی و استقلال سیاسی کشور، و مبارزه با فساد اخلاق مدنی. دکتر ولایتی در این اثر اقدامات ارزندۀ امیرکبیر را مورد بررسی قرار می‌دهد. از جملۀ این اقدامات که سبب دگرگونی در پزشکی ایران شده است تأسیس دارالفنون است. از دیگر اقدامات مهم او تشکیل دیوان‌خانۀ عدالت بود تا پیش از آن امر قضا، نظم و نسق درستی نداشت. وی به شهاب اصفهانی دستور داد تا مصیبت سالار شهیدان کربلا را به‌صورت قطعه‌ای منظوم درآورد. از دیگر اقدامات امیر در تحکیم شریعت، منع می‌گساری بود که در اوان صدرات به آن فرمان داد.