velayati.ir

تعداد بازدید: ۴۸۸۹
پ
کد خبر: ۱۲۵۳
تاریخ انتشار: پنجشنبه ۲۲ آبان ۱۳۹۳ - 13 November 2014

ابوزِين كحال؛ پزشك ايراني سده نهم

ابوزين كحال، پزشك ايراني سده نهم هجري است.از تاريخ تولد و مرگش اطلاعي در دست نيست.

درباره زندگي او نيز آگاهي اندكي در دست است. فقط مي دانيم كه در زمان شاهرخ تيموري (807-850 ق) مي زيست و در دوران حكومت او به هرات سفر كرد و در آنجا كتاب شرايط جراحي را نگاشت. اطلاعات درباره ابوزين كحال محدود است به اثر مهمش شرايط جراحي. او در چشم پزشكي نيز مهارت داشت و به اين علت به ابوزين كحال معروف شد. اما در كتاب شرايط جراحي خود از روش هاي جراحي چشم مطلبي به ميان نياورده است. اين كتاب مشتمل بر 10 مقاله و هر مقاله مشتمل بر چندين «شرط» است. مقالات آن به اختصار و درخور فهم مبتديان نوشته شده است.

مقاله اول، در شناختن نسبت بدن و شناختن اركان و مزاج و اخلاط و قوا و اعضا و شناختن تشريح به طريق كلي و در 22 شرط؛ مقاله دوم، در شناختن فصد و آداب آن است و در 26 شرط؛ مقاله سوم، در شناختن تركيب ادويه به طريق سوال و جواب و صفت طلاها و ضمادها و روغن ها، در يازده شرط؛ مقاله چهارم، در شناختن تفرط الاتصال و شناختن آماس و اسباب آن، در شش شرط؛ مقاله پنجم، در شناختن اسباب و علامات امراض به طريق كلي، در 87 شرط؛ مقاله ششم، در شناختن امراض هر عضوي به طريق دقيق، در 31 شرط مقاله هفتم در شناختن نبض و اسباب آن، در 9 شرط؛ مقاله هشتم در شناختن ترتيب هر علاجي، در 109 شرط، كه در متن آن 101 شرط آمده است؛ مقاله نهم، در شناختن گفتني ها كه در اين فن به طريق كلي به كار آيد، در 23 شرط؛ مقاله دهم، درباره حيوانات گزنده و نحوه درمان گزيدگي ها، در 26 يا 21 شرط.

نسخه نسبتاً كاملي از اين كتاب در كتابخانه جامع گوهرشاد مشهد (شماره 799) نگهداري مي شود. گرچه سه صفحه آغازين اين نسخه جديد است، اما كتاب از شرط هشتم مقاله اول شروع مي شود و در برگ 237 الف نيز پايان مي يابد. از شرايط جراحي سه نسخه ناقص نيز در دست است؛ اولي در كتابخانه دانشگاه تهران (دانش پژوه ج 3، ص 315)، دومي در دانشگاه لاهور پنجاب و سومي در دانشگاه لس آنجلس كاليفرنيا نگهداري مي شود. گويا ابوزين كحال دو كتاب ديگر به نام هاي رساله نوريه و مصباح العيان در فن كحالي داشته كه اثري از آنها بر جاي نمانده است.

به نقل از كتاب «تقويم تاريخ، فرهنگ و تمدن اسلام و ايران»

ارسال نظر
نام:
ایمیل:
* نظر: