از تاريخ تولد و جزئيات زندگي او آگاهي چنداني در دست نيست. در سنجار، از شهرهاي عراق به دنيا آمد. از زادگاهش به قاهره رفت و تا پايان عمر همانجا ماند. او در صفر 749/ مه 1348 در اثر شيوع طاعون و قحطي و خشكسالي در مصر درگذشت. خليل بن ايبك صفدي يكي از شاگردان اكفاني بود كه مطالبي را از استاد خود در كتاب هايش، اعيان العصر و الوافي، آورده و او را با بزرگاني همچون ابن سينا و خواجه نصير طوسي مقايسه كرده است.

ابن اكفاني در علومي همچون رياضي، طبيعي و منطق تبحر داشت و كتاب هاي دشواري مانند اشارات ابن سينا را به خوبي شرح مي كرد و بر مسائل و مشكلات آنها اشراف داشت. در علم مناظر به گشودن پيچيدگي هاي رسالة الاستبصار شهاب الدين قرافي پرداخت. او پزشك حاذق و ماهري بود و اطلاعات فراواني درباره ابزار و وسايل داروسازي و جراحي داشت و لوازم بيمارستان منصوري قاهره فقط به دستور او تهيه مي شد.

ابن اكفاني از موقعيت اجتماعي برجسته اي برخوردار بود و همكارانش همواره به وي حسادت مي كردند. در علوم ادبي و علوم غريبه، همچون افسون و طلسم نيز تجربه داشت. به رخدادهاي سياسي و نظامي سرزمين هاي گوناگون علاقه مند بود و آنها را پيگيري مي كرد. ابن اكفاني شعر هم مي سرود كه صفدي چند بيت از آنها را ذكر كرده است. از تاريخ وقايع و احوال رجال متقدم و معاصر خويش آگاهي وسيعي داشت و مورخاني مانند ذهبي از اخبار او استفاده كرده اند.

حدود چهارده اثر را به اكفاني نسبت داده اند كه برخي از آنها چاپ شده و برخي به صورت نسخه خطي در كتابخانه ها محفوظ است.

آثار چاپ شده او عبارتند از:

1- ارشاد القاصد الي اسني المقاصد، كتابي كوتاه است درباره تاريخ علوم كه مولف در آن به 60 نوع علم و 400 اثر و شرح حال عده اي از دانشمندان مشهور پرداخته است (حاجي خليفه، ج 1، ص 66). اين كتاب در سال هاي 1849 در كلكته، 1900 در قاهره و 1904 در بيروت منتشر شده است.

2- نخب الذخائر في احوال الجواهر كه درباره سنگ هاي قيمتي است. اين اثر در 1908 در بيروت و 1939 در قاهره به چاپ رسيده است. نسخه خطي تعدادي از آثار طبي ابن اكفاني نيز در كتابخانه هاي مختلف جهان نگهداري مي شود.

٭ به نقل از كتاب «تقويم تاريخ، فرهنگ و تمدن اسلام و ايران»