در زیر، چکیده
اظهارات دکتر ولایتی در این نشست را به نقل از ایسنا و ایرنا می‌خوانید:
- ایران همان‌طور که خواستار همکاری با کشورهای حاشیه خزر است در رابطه با حقوق خود
نیز قاطع است.
- با توجه به این که طی سال‌های اخیر شاهد وقایعی در سوریه بودیم و کشورهایی مانند
آمریکا و متحدان آن‌ها به سمت شرق گرایش پیدا کرده و خواهان این هستند که در کشورهایی
مانند اوکراین، گرجستان و قزاقستان پایگاهی داشته باشند، ما باید از گرایش ناتو به
سمت شرق جلوگیری کنیم.
- با توجه به تحولات اخیر و سیاست‌های آمریکا و اسرائیل در قبال سوریه، لزوم همکاری‌های
کشورهای دریای خزر از جمله ایران و روسیه بیشتر احساس شده و این همکاری‌ها باید هر
چه بیشتر گسترش یابد.
- اجلاس آستاراخان با ابتکار ما برای اولین بار در اسفند 1371 و در تهران برگزار
شد و اجلاس بعدی در ترکمنستان، باکو و مجددا در تهران تشکیل شد. امروز هم قرار است
در روسیه، اجلاس آستاراخان برگزار شود و ما امیدوار هستیم شاهد نتایج مطلوبی از این
اجلاس باشیم.
- اجلاس آستاراخان نیاز به همکاری کشورهای حاشیه خزر دارد. باید برای برگزاری این
اجلاس پنج کشور حاشیه خزر و دست‌اندرکاران وزارت خارجه کشورمان همکاری کرده و سهم خود
در این زمینه را ایفا کنند.
- با این که برخی کشورها خواستار تقسیم دریای خزر و یا استفاده بیشتر از آب‌های این
دریا هستند باز هم باید تکرار کنم که هیچ گونه اظهارنظر و تقاضایی بدون مشورت و موافقت
پنج کشور حاشیه خزر ممکن نخواهد بود.
- مسائل سیاسی نباید بر مسائل حیاتی دریای خزر سایه بیافکند.
- کاش می‌شد فقط به مسائل محیط زیستی و استفاده از انرژی و آبزیان این دریا توجه
کرد و هر کشوری به حق خود در استفاده از خزر قانع بود. ولی متاسفانه وضعیت فعلی جور
دیگری است.
- اگر مراقب نباشیم امکان دارد چهار
کشور دیگر حاشیه خزر تصمیماتی را اتخاذ کنند که به نفع ما نباشد بنابراین باید تا جایی
که ممکن است نسبت به منافع خود در خزر حساس باشیم و اگر لازم شد اقدام قاطعی انجام
دهیم.
- نتیجه بخش بودن اجلاس آستاراخان، زمان‌بر است. باید در این اجلاس، مذاکرات علمی
و حقوقی صورت گیرد تا شاهد نتیجه‌بخش بودن این گفت و گوها باشیم زیرا این گفت و گوها
برای حفظ حقوق ملت ایران است.
- باید مواظب باشیم تا از افراط و تفریط خودداری کنیم. زیرا تنها رسیدن به توافق
است که می‌تواند خواسته همگی را در رابطه با دریای خزر محقق سازد و نگاه ما به خزر
هویتی اورآسیایی بوده است.
- قراردادهای 1921 و 1940 بین ایران و شوروی سابق، تا به امروز تنها قراردادهای رسمی
و معتبر هستند که در خصوص دریای خزر امضا شده و تا زمانی که قرارداد معتبر و رسمی دیگری
درباره رژیم حقوقی دریای خزر امضا نشود، هرگونه تصمیمی درباره خزر باید بر مبنای قراردادهای
1921 و 1940 باشد.
- اظهارنظر درباره رژیم حقوقی دریای خزر بدون در نظر گرفتن نظر همه کشورهای این حوزه
مفید نخواهد بود.
- اینکه برخی از کشورهای حوزه خزر بگویند که چون ایران در جنوب از طریق سواحل طولانی
با آب های آزاد راه دارد و به این دلیل دیگر کشورهای کوچک حوزه خزر باید سهم بیشتری
از خزر داشته باشند، اصلا حرف درست و منطقی نیست.
- دریای خزر، یک میراث بشری است که باید با احتیاط، دقت و قوت با مسائل آن برخورد
شود.
- در سال های گذشته، شرکت نفتی بریتیش پترولیوم (BP) قراردادی با
جمهوری آذربایجان برای استخراج نفت امضا کرده بود، این قرارداد صرفا محدود به استخراج
نفت نمی شد و اگر اجرایی می شد، تبعاتی داشت و به همین دلیل جمهوری اسلامی ایران موضع
بسیار خوب و محکمی در قبال آن گرفت و مانع از اجرای این قرارداد شد.