دربارۀ حسین بن منصور حلاج شخصیت برجستۀ تاریخ عرفان اسلام و ایران سخنگفتن آسان نیست. این عارف قرن سوم هجری به جرم ارتداد و زندقه بر دار رفت و از آن زمان تاکنون در مدح و قدح وی بسیار سخن گفته شده است. گروهی او را فقیه و عالم و عامل به احکام الهی میدانند که عمر خویش را صرف عبادت و تزکیۀ نفس کرد و چنان با خود مبارزه کرد که انانیت او از میان برخاست و جز خدا نمیدید و محو در حق بود.